Mới hôm qua còn quanh quẩn trong nhà, hôm nay cậu chàng đã chống nạnh đứng giữa đám bạn bè, rồi ồn ào rủ nhau đi sinh nhật bạn gái. Hôm qua, cô bé gái còn ấm ức, ti tỉ khóc nhè, ngày hôm nay cô đã biết dùng gương lược, nghe cha nói với thái độ lơ đễnh, đôi mắt thờ ơ nhưng lại kín đáo liếc cặp đùi ếch của chàng trai qua phố… Bố mẹ chỉ còn biết thở dài: “Biết làm thế nào được, tuổi dậy thì mà!”.

Đáng tiếc là về tuổi dậy thì, người ta nói đã khá nhiều nhưng biết đầy đủ về nó thì chưa. Vậy cái gì đã xảy ra với con cái chúng ta ở tuổi dậy thì?

Cách đây nửa thế kỷ, các nhà khoa học đã tiến hành một thí nghiệm lý thú. Họ tiêm một chất kích thích đặc biệt cho những con nòng nọc để tác động tới quá trình biến đổi từ nòng nọc thành ếch. Đó là chất tiroxin tiết ra từ tuyến giáp trạng. Những con nòng nọc đó đã rất sớm từ giã chiếc đuôi của mình. Chính hoạt động của các tuyến hoóc môn đã dẫn đến sự trưởng thành sinh dục. Nhờ hoóc môn, tuyến sinh dục phát triển nhanh (ở đàn ông là tinh hoàn, ở đàn bà là buồng trứng). Các tuyến sinh dục đó, đến lượt nó lại ảnh hưởng rất mạnh tới cơ thể.

Có thể coi đặc điểm tiêu biểu nhất của tuổi dậy thì là sự phát triển “nước rút”. Nó bộc lộ ở hệ cơ. Các cậu con trai lúc này có một lượng tế bào cơ rất lớn, vì vậy các cậu khỏe ra trông thấy. Lớp mỡ dưới da của phần lớn con trai và cả ở một số cô gái hao đi một cách đáng kể. Sự biến đổi này dẫn đến những thay đổi trong cấu trúc cơ thể: con trai cao lên, vai rộng ra, con gái tròn trặn dần, xương chậu rộng ra. Các bộ phận sinh dục cũng có thay đổi: Các cô gái thấy vú mình to lên, lông mọc nhanh, một hai năm sau thì mọc lông vùng bẹn và nách. Ở một số cô gái cũng có sự biến đổi lớn của cơ quan sinh dục bên trong (âm đạo, tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng phát triển tới mức độ tối đa).

Sự dậy thì của các cậu con trai bắt đầu bằng sự phát triển của tinh hoàn. Không bao lâu sau, các cậu bắt đầu mọc lông và một vài tháng sau, chim bắt đầu to lên. Các bộ phận bên trong cũng bắt đầu phát triển, đặc biệt là túi tinh trùng. Cũng giống như các cô gái, các chàng trai lúc này cũng bắt đầu mọc lông, sau hai năm thì bắt đầu mọc râu. Cuối thời kỳ dậy thì, giọng của con trai bị ồ và sâu.

Tâm lý của tuổi dậy thì là một tâm trạng không lấy gì làm dễ chịu. Các bạn trẻ lúc này thường lơ đễnh, thiếu tập trung, kết quả học tập nhiều lúc giảm đi. Tâm trạng khá thất thường: Đang nóng nảy, phóng túng bỗng trở nên nhút nhát, ủy mỵ. Tính khí cũng đa dạng: Lòng tự tin rất cao, thích làm mọi người ngạc nhiên, nhưng cũng rất dễ buồn vì những lý do ít ai hiểu nổi. Họ bướng bỉnh ở nhà cũng như ở trường, tỏ ra rất khó dạy dỗ.

Sự phát triển không tương ứng giữa tinh thần và thể chất của thế hệ trẻ ngày nay làm cho tuổi dậy thì phải được tính dài ra. Sự phát triển về thể lực của họ diễn ra sớm hơn, trong khi đó môi trường xã hội thì ngày càng phức tạp. Lẽ ra trong thế kỷ của thông tin, thế hệ trẻ ngày nay phải trưởng thành sớm hơn về tính cách. Nhưng dường như điều kiện xã hội càng phát triển thì lại càng thủ tiêu mất sự chín chắn của cá tính với tư cách là một quá trình vận động tự thân. Trước kia, người ở tuổi dậy thì hay bị đau đầu, thiếu máu, mất ngủ. Ngày nay, hiện tượng đó mất dần.

Nói chung, người ở tuổi dậy thì ít tính kiên nhẫn, hay sốt ruột, thích trở thành người lớn. Họ có đủ khả năng hoạt động tình dục nhưng về mặt tâm lý tình dục thì vẫn còn non nớt. Vì vậy, người ở tuổi này thường hay bối rối.

Vì đây là một thời kỳ phát triển phức tạp nên cha mẹ cần phải tôn trọng nhịp độ sinh học tự nhiên trong sự phát triển của con cái. Dậy thì không phải là bệnh tật, nhưng không phải là thời kỳ mà con người ta được phép làm mọi chuyện. Đây là thời kỳ mà các chàng trai, cô gái cần phải học cách giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, tập làm chủ mọi hành vi, ngôn ngữ của mình, phải biết tự kiểm tra tâm trạng của mình lẫn bản năng tình dục của mình. Trước khi có dấu hiệu của tuổi dậy thì, họ cần biết trước cái gì sẽ diễn ra trong cơ thể của mình, nó sẽ biểu hiện ra sao trên cơ thể và trong tâm lý.

Cô gái đang lớn

Các cô phải biết rằng sự sống con người bắt đầu khi có sự gặp gỡ, chan hòa, thâm nhập vào nhau giữa tế bào đàn ông và tế bào đàn bà. Cha có tinh trùng, còn mẹ thì có trứng. Vì vậy, mỗi người đều mang một số đặc tính giống bố và một số đặc tính giống mẹ. Trước khi vào tuổi dậy thì, để cô gái không sửng sốt trước hiện tượng hành kinh, cha mẹ cần giảng giải cho cô biết cái gì sẽ diễn ra khi buồng trứng bắt đầu chuyển mình và quả trứng đầu tiên sẽ dần dần chín.

Trứng chín sẽ tự giải phóng khỏi buồng trứng, chui qua ống dẫn trứng rồi tiếp tục cuộc hành trình tới tử cung. Trên đường hành trình, nếu gặp tinh trùng, nó sẽ dừng lại ở tử cung và bắt đầu phát triển. Tử cung trong thời kỳ đó đã có sự chuẩn bị trước. Nó tạo ra trong buồng một tổ mỏng. Nếu trứng không gặp tinh trùng thì mọi sự chuẩn bị nói trên đều vô nghĩa. Trứng sẽ thoát khỏi tử cung và ra ngoài cơ thể. Lớp niêm mạc tử cung sẽ tự tách ra, các “mảnh vụn” của nó sẽ cùng với quả trứng “vô duyên” bị phân hủy đó thoát ra ngoài. Trong thời kỳ đó, ở buồng trứng thứ hai, một quả trứng khác bắt đầu chín dần và lặp lại quy trình cũ. Vì quy trình đó mỗi tháng diễn ra một lần nên người ta gọi là hiện tượng chảy máu hằng tháng đó là kinh nguyệt.

Trong năm đầu tiên, kinh nguyệt có thể bất thường. Điều đó là do hoạt động của hai buồng trứng còn chưa đồng bộ như nhau. Bên cạnh đó, những yếu tố tinh thần và thể chất của tuổi trưởng thành rất dễ tạo nên những biến động. Vì chuyện này, các cô gái thường bực bội, cáu kỉnh một cách vô lý. Nếu như trong những đợt hành kinh đầu tiên, cô gái thấy đau ở dưới bụng thì cũng không nên quá lo lắng. Đó không phải là triệu chứng của bệnh tật mà là hoạt động đầu tiên của tử cung nhằm xua đuổi khỏi cơ quan sinh dục toàn bộ máu cùng những hạt trong tuyến nhớt. Các bà mẹ cần dạy cho con gái biết lập lịch hành kinh và nhắc nhở chuyện vệ sinh thân thể. Vì ở cơ thể phụ nữ, các bộ phận sinh dục bên trong gắn bó trực tiếp với các bộ phận bên ngoài nên sự viêm nhiễm rất dễ xảy ra.

Trong thời gian này, ở cô gái thường có hiện tượng chảy dịch dậy thì do các buồng trứng bắt đầu vào thời kỳ vận hành. Một số cô gái có thể có hiện tượng chảy mủ. Trong trường hợp này, cần phải tới bệnh viện để khám. Hiện tượng dịch dậy thì sẽ giảm dần và mất hẳn sau khi cô gái hành kinh đều đặn.

Ngoài ra, trong các bộ phận sinh dục bên ngoài thường xuất hiện một chất nhớt vàng giữa mép trong và mép ngoài. Chất này thường bốc mùi hôi, có tác dụng ngăn chặn những mầm tinh thể thối trong âm hộ. Cũng cần nhớ là bộ phận “láng giềng” thân cận nhất của cơ quan sinh dục là hậu môn. Vì vậy cần vệ sinh triệt để và thường xuyên mỗi buổi sáng và mỗi buổi tối.

Khi có đợt hành kinh đầu tiên, các cô phải tăng cường vệ sinh nhiều hơn. Vì ở một số phụ nữ, trong khi hành kinh thì hoạt động của tuyến nước tiểu cũng tăng lên. Phải chú ý sao cho nước lã không lọt vào âm hộ vì trong nước có chất bẩn và mầm bệnh. Khi hành kinh, không nên tắm mà chỉ nên rửa bằng nước ấm và thay đệm lót mỗi ngày vài lần. Hành kinh không phải là hiện tượng ốm bệnh gì. Tuy vậy, trong những ngày đó, các cô phải giữ gìn, không phung phí sức lực, giảm nhẹ cường độ lao động và thể dục thể thao, không thức đêm. Vào mùa đông, trước và sau khi có kinh cần mặc ấm. Lúc này, cơ thể cần nhiều năng lượng cho những hoạt động bên trong, vì vậy dễ bị cảm lạnh. Cần phải tới bệnh viện khi thấy máu chảy quá nhiều, quá lâu, đau bụng dưới hoặc không thấy chảy máu.

Chàng trai dậy thì

Nhìn chung, việc giáo dục tình dục cho các chàng trai được thực hiện ít hơn và muộn hơn so với các cô gái. Phần đông cha mẹ hay để cho họ tự rút kinh nghiệm trên cơ thể mình.

Ở một cơ thể đang tuổi trưởng thành, tác động của hoóc môn tới các bộ phận sinh dục và tâm lý rất mạnh. Khi ấy, các chàng trai cảm thấy trong người có một cái gì đó rất xa lạ với họ. Họ cảm thấy thiếu bình tĩnh, bối rối và cả thẹn thùng. Khoảng 13-14 tuổi, cơ thể họ đã sản xuất tinh trùng. Nếu họ không thủ dâm thì cơ thể sẽ tự thủ tiêu lượng tinh trùng đó trong giấc ngủ đêm. Cha mẹ cần nói trước cho các cậu biết hiện tượng xuất tinh ban đêm. Hiện tượng đó rất bình thường. Tất cả các chàng trai đều trải qua giai đoạn này. Nếu tới 16-17 tuổi mà vẫn không có hiện tượng này thì cần hỏi ngay bác sĩ.

Cũng rất có lý khi nhiều cha mẹ xem đứa con trai tuổi 13,14 của mình như một đứa trẻ con. Thực ra chúng chỉ trẻ con về mặt ý thức, tâm lý. Còn về mặt sinh dục thì những người đàn ông trẻ này đã có khả năng có con. Tuy nhiên, những cơ hội nếm trải cảm giác tình dục của họ là rất hiếm hoi, vì xã hội nào cũng ngăn chặn điều ấy. Cũng phải nói ngay rằng, ở tuổi này, các cậu chưa có những khát vọng giao tiếp tình dục thực sự. Để giải quyết tình trạng căng thẳng tình dục, thủ dâm xuất hiện.

Đôi khi cha mẹ bắt quả tang các cậu đang giải quyết tình trạng căng thẳng ấy. Nhiều ông bố, bà mẹ giận dữ về điều này hoặc mãi tới khi đó mới giải thích cho các cậu những điều lẽ ra phải giải thích từ lâu. Tiếp xúc với các bệnh nhân đang tuổi trưởng thành, chúng tôi biết là các ông bố bà mẹ hay nhắc nhở con trai theo những nội dung sau:

- Thủ dâm làm cơ thể kiệt sức. Khi vào tuổi trưởng thành, cơ thể con đang cần sức lực cho những việc khác, chỗ khác.

- Thủ dâm làm đãng trí, giảm thông minh và hủy hoại phẩm giá con người.

Đó thật ra chỉ là những lời đe dọa. Thủ dâm, theo chúng tôi, không gây ra những tổn thất về thể lực lẫn tinh thần. Nó không gây ra bệnh vô sinh, không làm giảm dương lực. Tình dục, cũng như các chức năng khác, sẽ phát triển mạnh mẽ hơn nếu được kích thích, “rèn luyện”. Chúng tôi đã phải giúp nhiều “bệnh nhân” dậy thì thanh toán những ấn tượng nặng nề do những câu đe dọa của cha mẹ để lại.

Trong thời kỳ dậy thì của con trai, có hàng loạt vấn đề quan trọng mà cha mẹ phải nói cho con mình biết một cách nghiêm túc. Trước hết, phải lưu ý cho con biết là các cậu đang ở thời kỳ mà một người đàn ông nào cũng phải trải qua. Đó là thời kỳ con người bất ổn định về mặt tâm lý, đôi lúc buồn vu vơ, lúc khác lại có thể rất vui vì một chuyện riêng của mình, hay nổi cáu. Cần phải tỉnh táo trước những đặc tính trên. Chàng trai đang lớn đó phải tâm niệm rằng: “Thì ra mình đang ở tuổi dậy thì. Mình phải khắc phục tình trạng tâm lý bất ổn định, phải tự làm chủ bản thân một cách sáng suốt nhất”. Tâm lý dậy thì không phải là một triệu chứng bệnh lý. Nếu cả cha mẹ và chàng trai đang lớn đều ý thức sâu sắc được điều đó, hiểu biết những quy luật tâm lý đó thì họ sẽ tạo ra được một sự cảm thông, hợp tác tinh tế và lý thú trong gia đình.

Trong giai đoạn này, cha mẹ cần giành nhiều thời gian quan tâm tới chàng trai hơn. Nếu như trước đó, cậu chưa say mê hoặc chưa tham gia một hoạt động thể thao nào thì cha mẹ nên giúp cậu tìm được một hình thức hoạt động lý thú nào đó để sử dụng cho hết thời gian rỗi rãi. Cần ủng hộ những sở thích của cậu, dù chỉ là những sở thích nhất thời; vì thực ra ở tuổi ấy, nhiều cậu cũng chưa biết mình thích cái gì, sau này sẽ làm gì. Đây cũng chính là lúc cha mẹ cần tạo điều kiện cho con thể nghiệm hướng nghiệp. Những hoạt động phong phú, lý thú, có phần khó nhọc và các hoạt động thể thao nói chung sẽ làm giảm bớt trạng thái bứt rứt của tuổi dậy thì.

Mỗi chàng trai ở tuổi dậy thì đều có một vài hoặc cả nhóm bạn trai. Các cậu hay khoe khoang, hoặc phóng đại chút hiểu biết tình dục đầu tiên của mình. Cần phải nói ngay cho cậu hiểu rằng, không phải chỉ các bạn cùng tuổi mà ngay cả người lớn cũng hay nói dối về chuyện đó, rằng cậu cũng như bạn cậu sẽ còn trải qua hàng chục năm thiếu kinh nghiệm tình dục. Vậy thì chẳng có gì đáng xấu hổ hay sĩ diện về sự non nớt trong hiểu biết tình dục của mình. Chẳng có lý do gì lại đi ghen tị với những anh chàng Đông Gioăng trẻ (lẫn già). Một người đàn ông chân chính thường làm chủ được bản năng, không chịu đầu hàng nó. Điều tai hại là bước vào cuộc sống tình dục hoàn toàn chỉ vì sức ép của bản năng hoặc sự tò mò. Những nếm trải tình dục trước tuổi trưởng thành thường làm giảm khả năng sống bằng một tình yêu sâu sắc với người vợ của mình sau này. Nó còn làm trơ mòn khả năng cảm xúc nói chung trước cuộc sống với người khác giới. Hơn nữa, một tình yêu chân chính bao giờ cũng là một tình yêu mà người ta sống trong nó nhưng luôn luôn ngỡ ngàng trước nó, phải tìm hiểu, giải thích nó suốt cả cuộc đời.

Nếu cha mẹ nói cho cậu con trai những điều trên, cậu sẽ cảm thấy rằng mình đã là một người lớn, cậu sẽ tiếp thu một cách nghiêm túc. Nếu cha mẹ nói với cậu muộn mất một hai năm, chắc chắn cậu sẽ tự ái, nghĩ rằng cha mẹ vẫn còn nhìn mình như một đứa trẻ con.

Chắc sẽ có người ngạc nhiên khi chúng tôi cho rằng cần dạy cho các cậu con trai 13,14 tuổi biết chuyện tránh thai và các bệnh về tình dục. Thật ra trong thời kỳ này, họ tiếp nhận thông tin về chuyện tránh thai cũng giống như tiếp thu các bài học trước đó về sự phát triển tình dục của mình, chứ hoàn toàn không nghĩ rằng cha mẹ đã bật đèn xanh cho họ lao vào cuộc sống tình dục. Việc nói với con trai ở tuổi 14 dễ hơn là ở tuổi 16. Ở tuổi 14, các cậu cần biết chiếc capốt là phương tiện đơn giản nhất để ngăn ngừa sự thụ thai và các bệnh tình dục. Chúng ta biết rằng, ngay một đứa con trai ngoan ngoãn và lịch sự vẫn có thể tham dự vào một nhóm bạn hư hoặc rơi vào những tình huống phiêu lưu đủ kiểu. Khi ấy sẽ không có mặt cha mẹ mà chỉ có những lời khuyên răn, nhắc nhở của cha mẹ. Và đúng là cha mẹ rất khó biết được bài học về chiếc capốt mà mình đã giảng giải một hôm nào đó sẽ có tác dụng thực tế ở đâu, vào lúc nào.